Taaie barrières
In 1984 publiceerde ik erover in het blad Universiteit en Hogeschool: in 1980 was 2,2% van de hoogleraren vrouw en dat was net ietsje minder dan in 1970 toen 2,7% van de hoogleraren vrouw was. Nu 33 jaar later is de positie van vrouwen in de wetenschap weliswaar verbeterd (17% van de hoogleraren is nu vrouw), maar het gaat tergend langzaam. Er zijn verschillende metaforen in gebruik om te beschrijven wat vrouwen tegen houdt, zoals het glazen plafond, of de plakkerige vloer. Als er al een metaforische substantie is die de vrouwen tegenhoudt zouden we die in ieder geval als taai moeten omschrijven.
De vraag waarom het zo lang duurt voordat vrouwen daadwerkelijk doordringen in de hogere posities in de wetenschap stelde ik ook in mijn proefschrift (2001). Ik concludeerde destijds op basis van een vergelijking tussen drie universiteiten en onderzoek onder 265 wetenschappers, dat er een aantal aspecten een rol speelt, één daarvan betreft schaarste. Hoe exclusiever een beroep hoe minder mogelijkheden om als relatieve buitenstaander door te dringen. Ook al is er een kleine toename van het aantal hooglerarenposities in de afgelopen 20 jaar, toch blijft het een relatief exclusief beroep. Volgens de gegevens van de VSNU zijn er in 2015 2611 fte aan hoogleraarsposities en 260.000 ingeschreven studenten. Er is veel te zeggen en te klagen over de financiering van het hoger onderwijs, over de slechte doorstroommogelijkheden, de gebrekkige carrièreperspectieven voor wetenschappelijk talent en over de verhouding tijdelijk en vast personeel. En dat geldt niet alleen voor de vrouwelijke talenten. En het is nodig dat daar aandacht voor is, dat er nagedacht wordt over loopbaanbeleid in de wetenschap en over perspectief voor jongeren (zie ook: ‘Op het juiste moment op de juiste plaats. Waarom wetenschappelijk talent een wetenschappelijke carrière volgt’. Rathenau Instituut. Jan. 2011). Het is ook duidelijk dat het aandeel vrouwen in de hogere wetenschappelijke posities niet zomaar verandert als geld en arbeidsplaatsen schaars zijn. De maatregel van Jet Bussemaker om 100 hoogleraarsplaatsen voor vrouwen te financieren juich ik dan ook van harte toe. Het is een kleine druppel om de schaarste te verkleinen, een stap in de goede richting.
